W poprzedniej części omówiłem pełen zakres filmów oferowanych przez firmę Ilford. Mówienie o samych filmach bez wspomnienia o wywoływaczach to za mało. Dokonując wyboru negatywu, na którym będziemy fotografować, musimy równocześnie zdecydować się na odpowiedni do tego negatywu wywoływacz, i to musimy decyzję o wywoływaczu podjąć, zanim zaczniemy nasz negatyw naświetlać. Dzieje się tak, ponieważ od rodzaju wywoływacza zależą własności negatywu, a w szczególności światłoczułość, którą należy rozpatrywać wyłącznie w parze z wywoływaczem. Dlatego też proponuję wszystkim fotografującym, przed rozpoczęciem właściwych zdjęć, wykonywanie testów, mających na celu ustalenie własnej, roboczej światłoczułości pary negatyw – wywoływacz.

Ilford oferuje duży wybór wywoływaczy przeznaczonych do wywoływania różnych filmów i dających różne efekty. Nie ma wśród nich wywoływaczy bardzo modyfikujących kształt krzywej charakterystycznej negatywu, więc nie musimy się obawiać, że otrzymamy negatyw trudny lub niemożliwy do skopiowania.

Ilford ID-11

ILFORD ID-11 jest klasykiem wśród wywoływaczy negatywowych. Został wynaleziony w roku 1926, a jego skład oparto na podstawach naukowych, które sprawdzają się do dzisiaj. Jest to odpowiednik D-76 Kodaka. Wywoływacz ten stanowi standard pośród wywoływaczy, wiele firm, w tym Ilford, używa go do wyznaczania fabrycznej wartości światłoczułości swoich filmów. Wywoływacz sprzedawany jest w proszku w dwóch częściach. Po rozpuszczeniu roztwór jest bardzo trwały, sam kiedyś używałem wywoływacza przechowywanego przez rok w szklanej brązowej butelce. Najlepiej stosować go  jednorazowo w rozcieńczeniu 1+1, 1+2 lub 1+3. Im większe rozcieńczenie, tym większe ziarno i większa ostrość. Wywoływacz ten dobrze wyzyskuje światłoczułość materiału, nie zmienia kształtu krzywej charakterystycznej, daje drobne ziarno i dużą ostrość. Stosować należy go tam, gdzie potrzebujemy drobnoziarnistych, ostrych negatywów bez utraty światłoczułości. Nadaje się do wywoływania filmów o szerokim zakresie światłoczułości od Pan F+ aż do Delty 3200. Jest to aktualnie mój ulubiony wywoływacz do wszystkich rodzajów filmów.

Ilford Microphen

Wywoływacz w proszku oparty na fenidonie jako substancji wywołującej. Daje pewien wzrost światłoczułości bez utraty drobnoziarnistej charakterystyki negatywu. Nadaje się zwłaszcza do wysokoczułych filmów, gdzie istnieje potrzeba wyzyskania jak najwyższej światłoczułości. Można go stosować do podwyższania światłoczułości filmów HP5+, Delty 400, Delty 3200 przez tzw. pushing, choć nie jestem zwolennikiem tej metody. Polecam używanie jednorazowe w rozcieńczeniu 1+1 lub 1+3.

Ilford Perceptol

Wywoływacz w proszku dający niezwykle drobne ziarno i bardzo dużą ostrość negatywów. Jest przeznaczony do stosowania z filmami nisko- i średnioczułymi. Niestety jest to okupione pewnym spadkiem światłoczułości, toteż niezbędne staje się wykonanie testów na faktyczną światłoczułość filmów wywołanych w tym wywoływaczu, zwłaszcza jeśli są to filmy wysokoczułe. Generalnie filmy wywołane w tym wywoływaczu są dużo bardziej drobnoziarniste i ostrzejsze, niż wywołane w innym klasycznym wywoływaczu drobnoziarnistym.

Ilford Ilfotec DD-X

Nowoczesny wywoływacz w płynie dający bardzo drobne ziarno i w pełni wyzyskujący światłoczułość filmów. Specjalnie polecany do filmów z serii Delta, zwłaszcza do filmu Delta 3200. Nadaje się do wywoływania typu push. Wykorzystuje się jednorazowo w stężeniu 1+4. W pewnym sensie jest to odpowiednik Ilford Microphen w płynie.

Ilford Ilfotec LC-29

Uniwersalny wywoływacz drobnoziarnisty w postaci mocno skoncentrowanej. Nadaje się do wszystkich typów filmów. Wykorzystuje się jednorazowo w stężeniach: 1+9, 1+19 i 1+29. Świetnie nadaje się do wywoływania małych ilości filmów w dużych odstępach czasu. Kiedyś był to mój ulubiony wywoływacz do filmów Ilford FP4+.

Ilford Ilfosol S

Uniwersalny wywoływacz w koncentracie do wywoływania filmów niosko- i średnioczułych. Daje bardzo drobne ziarno i ostrość i w pełni wyzyskuje światłoczułość negatywu. Podstawowe rozcieńczenie 1+9 do użytku jednorazowego. W pewnym sensie płynny odpowiednik wywoływacza Ilford Perceptol.

Jak widać, Ilford oferuje całą gamę wywoływaczy. Zarówno amatorzy wywoływaczy w proszku, jak i ci, lubiący wywoływacze w płynie, spokojnie znajdą taki, który będzie im odpowiadał. Można dobrać odpowiedni wywoływacz do filmów niskoczułych, do wysokoczułych i inny do filmów z serii Delta. Żaden z wywoływaczy nie zmienia kształtu krzywej charakterystycznej, a zmiany w ziarnistości i ostrości obrazu są właściwie przy średnich rozmiarów powiększeniach nieodróżnialne. Moim niewątpliwym faworytem jest tu stary ID-11, ale każdy może znaleźć coś dla siebie.

Jerzy Łapiński urodził się w 1954 roku w Warszawie. Fotografią zajmuje się od szkoły średniej, specjalizując się w fotografii czarno-białej. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików od 1979. Prezentował swoje prace na 24 wystawach indywidualnych oraz 14 wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą. Fotografie Jerzego Łapińskiego znajdują się w zbiorach i kolekcjach prywatnych w Polsce, Czechosłowacji, Niemczech, Szwecji i USA. Prowadził wykłady z fotografii na Wydziale Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w Łódzkiej Szkole Filmowej i na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Sląskiego w Katowicach.  Oprócz czynnego uprawiania fotografii (www.fotolapinski.eu) zajmuje się wykonywaniem powiększeń kolekcjonerskich dla innych fotografów, działalnością dydaktyczną (www.pracowniaobrazu.pl), jest również rzeczoznawcą i biegłym sądowym w zakresie fotografii.

Autor: Jerzy Łapiński